Badam się regularnie – najważniejsze postanowienie noworoczne!
Profilaktyczne badania podstawowe dostarczają wielu ważnych informacji na temat stanu Twojego zdrowia. Pozwalają także na szybsze wykrycie zagrożenia i rozwoju choroby. Profilaktyka służy utrzymaniu zdrowia i różni się w zależności od wieku oraz płci. Niezależnie jednak od wieku, poznaj zestaw badań, który warto zrobić raz do roku: badania te umożliwią lekarzowi wykonanie ogólnej oceny kondycji organizmu. Do top 8 kluczowych badań profilaktycznych należą: badanie moczu, morfologia, glukoza, próby wątrobowe, badanie tarczycy, OB, lipidogram i kreatynina. To właśnie te badania wskażą Ci wszelkie nieprawidłowości i ukierunkują dalszą, specjalistyczną diagnostykę. Zrób zatem z nami swoją check listę!
Ogólne badanie moczu musisz wykonywać profilaktycznie przynajmniej co 2-3 lata, a powyżej 55. roku życia corocznie, gdyż dostarcza wielu przydatnych informacji o stanie organizmu. Na podstawie ogólnego badania moczu lekarz może wykryć we wczesnej fazie choroby nerek, dróg moczowych, również chorób układowych (np. tocznia), ale również powikłania związane z już zdiagnozowaną cukrzycą, otyłością i/lub nadciśnieniem tętniczym
Badanie moczu możesz wykonać również w zaciszu domowym, przy pomocy URS Test od Domowego Laboratorium. Wszelkie odchylenia od normy, które wskaże skala barwna skonsultuj z lekarzem.
Krew jest zwierciadłem tego, co dzieje się w organizmie.
Morfologia pozwala lekarzowi ocenić czy np. w Twoim organizmie nie toczy się stan zapalny, czy nie masz niedokrwistości lub czy nie istnieją wskazania do szerszej diagnostyki Twojego organizmu. Interpretacja wyników przebiega w oparciu o wartości referencyjne przyjęte przez laboratorium wykonujące badanie, ale interpretację wyników powinien zawsze wykonać lekarz.
Glukozę musisz badać szczególnie wtedy, gdy należysz do osób z grup ryzyka: masz nadwagę, Twoi krewni (rodzice i/lub rodzeństwo) mieli zdiagnozowaną cukrzycę, jesteś mało aktywna lub nieaktywna fizycznie, pochodzisz z grupy środowiskowej lub etnicznej cechującej się zwiększonym ryzykiem cukrzycy, masz stan przedcukrzycowy zdiagnozowany na wcześniej wykonanym badaniu, zmagasz się z nadciśnieniem tętniczym, z dyslipidemią lub z chorobą sercowo-naczyniową. Do grup ryzyka należą też kobiety z zespołem policystycznych jajników, kobiety ze zdiagnozowaną cukrzycą ciężarnych oraz te, które urodziły dziecko z dużą masą urodzeniową.
Badania tarczycy są ważne w profilaktyce zdrowia, szczególnie u kobiet. Coraz częściej kobiece problemy zdrowotne na poziomie różnych układów, mają związek z nieprawidłowo funkcjonującą tarczycą, która reguluje wiele procesów w organizmie, np. masę ciała. Podstawowym badaniem diagnostycznym jest badanie stężenia hormonu tyreotropowego (TSH). Polega ono na oznaczeniu stężenia jednego z wydzielanych przez przysadkę mózgową hormonów, który stymuluje tarczycę do produkcji innych ważnych hormonów – trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). Badanie laboratoryjne powinno być uzupełnione palpacyjnym badaniem tarczycy, przeprowadzonym przez lekarza prowadzącego.
Duże znaczenie diagnostyczne mają również próby wątrobowe. Badanie to ocenia jakość funkcjonowania wątroby, poprzez oznaczenie aktywności wybranych enzymów, wskazujących na stan działania tego organu. Badania te pozwalają na wczesną diagnostykę chorób wątroby (ostrych i przewlekłych) czy stanu uszkodzenia wątroby. Abstynencja alkoholowa nie wyklucza wykonywania tych badań. Zaburzenia pracy wątroby mogą pojawić się na skutek długotrwałego przyjmowania leków lub zakażenia wirusowego. Kontrola prób wątrobowych jest bardzo istotna, a już w szczególności u osób przyjmujących leki przewlekle (zwłaszcza kilka).
Stężenie kreatyniny wykorzystywane jest do oceny pracy nerek. Najczęściej badanie kreatyniny lekarz zleca u osób z podejrzeniem zaburzeń funkcji nerek, pacjentów ze zdiagnozowanymi chorobami nerek celem monitorowania przebiegu choroby lub występowania zaburzeń/chorób mających wpływ na funkcje nerek (np. cukrzycy). Oznaczenie kreatyniny w surowicy krwi wymaga interpretacji lekarza. Wynik badania krwi, w którym oznaczana jest kreatynina informuje o sprawności pracy nerek. Jeżeli stężenie kreatyniny jest podwyższone i przekracza ustalone normy, wówczas można podejrzewać m.in: ostrą niewydolność nerek, chorobę nerek o długotrwałym przebiegu lub kwasicę ketonową.
W obszarze profilaktyki ważne jest, aby kontrolować poziom poszczególnych frakcji lipidowych, czyli tzw. dobry i zły cholesterol. W obrębie lipidogramu, również nazywanego profilem lipidowym, wykonywane są pomiary stężeń następujących tłuszczów: cholesterolu całkowitego, frakcji cholesterolu HDL (tzw. dobrego cholesterolu”) oraz LDL (tzw. „złego cholesterolu”), a także triglicerydów (TG). Lipidy to specjalistyczna nazwa tłuszczy, które stanowią jeden z podstawowych elementów budulcowych Twojego organizmu. Nie wszystkie są złe, niektóre są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, ale mogą stać się czynnikiem niekorzystnym, gdy ich odpowiednia ilość i proporcje między nimi są zaburzone. Dlaczego to badanie jest tak ważne? Jego nadmiar to jeden z głównych czynników powodujących choroby układu naczyniowego. Choroby te są w Polsce główną przyczyną zgonów.
Odczyn Biernackiego (OB) jest badaniem, które diagnozuje, czy w Twoim organizmie toczy się obecnie stan zapalny oraz by monitorować jego przebieg. Samo OB nie daje lekarzowi dużej wiedzy, gdyż nieprawidłowy wynik odczynu Biernackiego towarzyszy wielu procesom chorobowym, jak zakażenia, choroby tkanki łącznej, inne choroby autoimmunologiczne, martwica tkanek, nowotwory, choroby zakaźne. Precyzyjna diagnostyka możliwa jest dopiero po wykonaniu jednak badań dodatkowych zleconych przez lekarza.
Rola badań profilaktycznych w onkologii i chorobach serca.
Badania profilaktyczne odgrywają szczególnie ważną rolę w onkologii. Spora część nowotworów rozwija się w organizmie nie dając żadnych sygnałów. Regularne przeglądy zdrowia oraz udział w badaniach przesiewowych dają szansę na wykrycie choroby zanim pojawią się przerzuty odległe. W zależności od płci, wskazania profilaktyczne nieco się różnią, tak jak różnią się nasze ciała.
Kobieca profilaktyka.
W przypadku kobiet, oprócz wymienionych powyżej, na pierwszym miejscu badań profilaktycznych znajduje się cytologia. Badanie należy rozpocząć 3 lata po inicjacji seksualnej, a od 25. do 29. roku życia cytologię zwykłą wykonywać co 3 lata, a następnie co rok. Badanie cytologiczne umożliwia wczesne wykrycie zmian mogących prowadzić do rozwoju raka szyjki macicy. Zaleca się, aby kobiety wykonywały badanie cytologiczne przynajmniej raz do roku.
Kobiety powinny także pamiętać o samodzielnym badaniu piersi, co jest bardzo ważne we wczesnym wykrywaniu raka piersi. Badanie należy przeprowadzać co miesiąc, między 6. a 9. dniem cyklu. USG piersi należy wykonywać co najmniej raz w roku. Kobiety po 50. roku życia muszą wykonywać regularnie mammografię w kierunku raka piersi (co 2 lata).
U kobiet po 40. roku życia ocenia się tzw. ryzyko sercowo-naczyniowe (czyli ryzyko wystąpienia zgonu z powodu np. zawału serca, udaru mózgu), które jest niezbędne dla wdrożenia działań profilaktycznych wg zaleceń lekarza. Zaleca się również ocenę ryzyka złamań oraz badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego: badanie kału na krew utajoną lub kolonoskopię.
Krew utajoną w kale możesz wykryć także używając testu do użytku domowego: FOB TEST to w pełni wiarygodne narzędzie diagnostyczne, które jest łatwe w użyciu i interpretacji. Test umożliwia wykrycie w kale określonej ilości krwi, świadczącej o zmianach chorobowych w obszarze jelita grubego.
Męski bilans zdrowia.
Panowie po 30. r.ż. powinni regularnie wykonywać oznaczenie stężenia antygenu PSA (badanie w kierunku wczesnego wykrywania raka prostaty), a także po 50. r.ż. kolonoskopię i/lub badanie kału na obecność krwi utajonej służące do wykrywania raka jelita grubego. Oba testy można wykonać również samodzielnie w domu, a jeśli wynik odbiegnie od normy- udać się do lekarza.
Do męskiego zestawu badań musisz dodać ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego (po 40. r.ż.). W tej grupie wiekowej wykonuje się także ocenę ryzyka złamań. Wszyscy dorośli mężczyźni nie powinni też zapominać o regularnym samobadaniu jąder (raz w miesiącu). Badanie to może pomóc we wczesnym diagnozowaniu schorzeń nowotworowych tego narządu.
Badania profilaktyczne – z wiekiem warto częściej.
Częstotliwość przeprowadzania badań profilaktycznych oraz ich zakres powinny rosnąć wraz z wiekiem – niezależnie od innych czynników, takich jak: płeć, historia przebytych chorób, predyspozycje genetyczne, dieta czy styl życia. O rodzaju wykonywanych badań i ich częstotliwości powinien decydować lekarz, w zależności od indywidualnego stanu zdrowia pacjenta i czynników ryzyka. W Twoich rękach pozostaje jedno- spełnienie noworocznego postanowienia: zadbam o swoje zdrowie wg naszej check listy!
