Przyczyny śmierci w młodym wieku. Młodzi ludzie za rzadko się badają
Tylko 7 proc. Polaków robi sobie badania profilaktyczne, kiedy teoretycznie nic im nie dolega. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z powodu nowotworów, cukrzycy oraz chorób układu krążenia i układu oddechowego na świecie umiera 41 mln osób rocznie, co stanowi aż 71 proc. wszystkich zgonów. Jak donosi Główny Urząd Statystyczny, w Polsce są one najczęstszą przyczyną przedwczesnych śmierci.
Choroby cywilizacyjne - profilaktyka
Powyższe statystyki mogłyby być inne, gdybyśmy częściej się badali. Wspomniane choroby zbliżają się do nas przez lata, na co wpływają m.in. negatywne skutki rozwoju cywilizacyjnego i niezdrowy tryb życia, który często prowadzimy. Dlatego ich symptomy można wykryć dosyć wcześnie, a dzięki temu podjąć szybką interwencję. Niestety, raport firmy Kantar Millward Brown pokazuje, że zaledwie 7 proc. Polaków wykonuje badania profilaktyczne. Ten problem dotyczy zwłaszcza młodych ludzi przed czterdziestką. Uważają oni, że „nie ma po co chodzić do lekarza, bo nawet skierowania na podstawowe badanie się nie dostanie” albo idą tylko wtedy gdy zachorują.
Zawsze zdrowy
Jak twierdzi Jacek Gleba, lekarz rodzinny i internista, zdecydowana większość ludzi w tym wieku uważa, że jest zdrowa i żyje w przekonaniu, że tak będzie zawsze. Przychodzi najczęściej z grypą lub anginą i wraca dopiero po 2-3 latach, jeśli znowu zachorują. Według Gleby bardzo wąska grupa myśli o jakichkolwiek badaniach profilaktycznych. Problem polega na tym, że to właśnie w tym wieku zwykle wypracowujemy sobie złe nawyki takie jak słabo zbilansowana dieta, siedzący tryb życia, stres związany z pracą, nadmierne picie alkoholu i palenie papierosów. Przed 40-tką ludzie jeszcze nie odczuwają konsekwencji takich zachowań.
Utrudniony dostęp do lekarzy
Nie wszystkich stać na wizytę w gabinetach prywatnych, gdzie wszystko można załatwić zdecydowanie szybciej. Doktor Gleba uważa, że kolejną kwestią jest to, że Polska wydaje bardzo mało pieniędzy na tę dziedzinę medycyny. Lekarze opłacani z NFZ często więc odmawiają wykonywania badań profilaktycznych, jeżeli nie widzą bezpośredniej potrzeby. Co najwyżej mówi się o profilaktyce 40+. Tymczasem, według zaleceń, przed trzydziestką powinno robić się badania profilaktyczne raz na dwa lata, a później co roku. Chodzi o badanie ogólne krwi, pomiar ciśnienia oraz tzw. wywiad rodzinny, który pozwala określić, czy pacjent ma skłonność do pewnych chorób i musi zostać objęty specjalnym nadzorem (są np. rodziny, w których dużo osób choruje lub chorowało na raka lub miażdżycę). U kobiet dodatkowo do tego dochodzi jeszcze USG piersi oraz wizyty u ginekologa. Fakt jest też taki, że osoby pochodzące z rodzin z bogatą historią chorób są bardziej zmotywowani do sprawdzania stanu swojego zdrowia. Te, które pochodzą z rodzin zdrowych już nie zwracają na to szczególnej uwagi. Dopiero przekroczenie 40. roku życia często sprawia, że ludzie decydują się na badania. Według doktora motorem profilaktyki są kobiety, one mają większą świadomość w tym zakresie i namawiają nawet swoich partnerów na wizytę u lekarza.
Badania
Warto zacząć od standardowego badania moczu i krwi, dzięki czemu lekarz sprawdzi m.in. morfologię, tarczycę, poziom witaminy D, żelaza, glukozy, stan nerek, stany zapalne, ketony, homocysteiny, lipidogram itp. Polecany jest też poszerzony profil wątrobowy, badanie trzustki, echo serca i EKG, USG jamy brzusznej. Poza tym lekarz powinien poznać historię chorób w rodzinie, zrobić osłuch klatki piersiowej, pomiar ciśnienia, oględziny brzucha, jamy ustnej i węzłów chłonnych. Do przyczyn około 50 proc. przedwczesnych zgonów w naszym kraju należą miażdżyca i inne choroby układu krążenia. Dalej są nowotwory, których ryzyko zwiększa palenie papierosów, oddychanie zanieczyszczonym powietrzem i picie alkoholu.
Nowotwory
Nowotwory to, obok chorób serca, główna przyczyna zgonów wśród Polaków.
Także tutaj ogromne znaczenie dla szans na powodzenie leczenia onkologicznego ma profilaktyka i wczesna diagnostyka. Wiele osób lekceważy pierwsze objawy raka. Zgłaszają się do lekarzy zbyt późno. Szczególnie dotyczy to młodych osób, którym często wydaje się, że rak ich nie dotyczy.
Z najnowszej analizy Penn State College of Medicine wynika, że rak coraz częściej atakuje ludzi młodych. Badania tamtejszych naukowców z Penn State College of Medicine dowodzą, że liczba przypadków raka u młodych dorosłych i nastolatków wzrosła o 30% w ciągu czterech dekad. Badaniem objęto prawie pół miliona pacjentów w Stanach Zjednoczonych w wieku od 15 do 39 lat, z rakiem zdiagnozowanym w latach 1973-2015.
U mężczyzn najczęstszymi nowotworami złośliwymi były rak jądra, czerniak i chłoniak nieziarniczy.
Natomiast u kobiet najczęściej rozpoznawano raka szyjki macicy i raka trzonu macicy, raka piersi, raka tarczycy,.
Wzrosła też liczba nowotworów złośliwych przewodu pokarmowego i raka nerki. To właśnie ten ostatni nowotwór wyróżnia się w tym zestawieniu, z powodu największej dynamiki wzrostu zachorowań. Do objawów raka nerki zalicza się m.in.: krwiomocz, bóle krzyża, nawracające infekcje dróg moczowych, uporczywy kaszel, bóle w podbrzuszu o charakterze kolki, żylaki powrózka nasiennego u mężczyzn, namacalny w jamie brzusznej guz.
"Wszystkie te nowotwory mają unikalne czynniki ryzyka. Teraz gdy dysponujemy większą wiedzą na temat raka w tej grupie wiekowej, należy opracować protokoły profilaktyki, badań przesiewowych, diagnostyki i leczenia, specjalnie skierowane do tej populacji" - podkreślił dr Nicholas Zaorsky, współautor badań. Wnioski opublikowano w JAMA Network Open.
Objawy raka to również: nagły spadek masy ciała, brak apetytu, podwyższone OB., przewlekły stan podgorączkowy lub gorączka, nocne poty.
Rak piersi to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet.
Do niedawna kojarzono go głównie jako dolegliwość kobiet w starszym wieku. Jednak obecnie rośnie ilość rozpoznanie nawet u 20 i 30-letnich osób. Wczesne wdrożenie leczenia pozwala na wyleczenie i zachowanie piersi. Jednak wiele kobiet lekceważy typowe objawy tj. wyczuwalne guzki, zgrubienia, deformacje, wciągnięcie brodawek, wysięk z sutka. Również rak szyjki macicy atakuje coraz młodsze kobiety. Jest on skutkiem zakażenia wirusem HPV. Szczepienie na HPV może skutecznie zapobiegać rozwojowi nowotworów szyjki macicy. Natomiast najskuteczniejszą metodą zapobiegania i wczesnego wykrywania jest cytologia. Do wczesnym objawów raka szyjki macicy należą: bóle brzucha, upławy, bolesne stosunki seksualne, krwawienia po stosunku lub badaniu ginekologicznym, plamienie w środku cyklu, bardziej obfite i dłuższe krwawienia miesięczne.
Natomiast mężczyźni powinni podjąć profilaktykę i badać się pod kątem raka jądra. Dotyka on młodych mężczyzn przed 45 rokiem życia. Do objawów zaliczamy: guzy lub zgrubienia na jądrach i mosznie. Co ważne - dolegliwości bólowe pojawiają się rzadko.
Coraz częściej zdarzają się zachorowania na nowotwory krwi i nowotwory układu chłonnego. Problem zwiększa fakt, że pierwsze objawy są niecharakterystyczne. Zarówno pacjent, jak i lekarze pierwszego kontaktu mogą lekceważyć podwyższoną temperaturę, osłabienie, bóle kości i stawów. Należy regularnie wykonywać morfologię, a w przypadku złych wyników dodatkowo zrobić biopsję szpiku. Leczenie nowotworów krwi u dzieci jest zwykle skuteczne. Niestety gorsze wyniki są uzyskiwane u młodych dorosłych.
Z kolei mięsak kości zwykle występuje u dzieci, ale też często u dorosłych przed 30 rokiem życia. Niestety odczuwane bóle tłumaczone są kontuzjami, urazami albo u dzieci uważane są za bóle wzrostowe. W celu postawienia diagnozy niezbędne jest badanie RTG i badania histopatologiczne. Chorobę łatwo przeoczyć dopóki nie dojdzie do urazu mechanicznego. Niekiedy nowotwór kości jest tak dalece zaawansowany, że uszkodzona tkanka kostna ulega złamaniu.
Podsumowując: regularne wizyty u lekarza, badania profilaktyczne i świadomość, że nie jesteśmy niezniszczalni, zwiększą szanse na przeżycie jesieni życia w dobrym zdrowiu. Czego wszystkim życzymy.
