HIV/ AIDS - objawy, diagnostyka, leczenie i profilaktyka

1 grudnia Światowy dzień AIDS 

Czerwona kokarda to symbol solidarności z osobami żyjącymi z AIDS i HIV, nierozłączny element obchodów Światowego Dnia AIDS. Obchody po raz pierwszy odbyły się 1 grudnia 1988 roku. Od tego czasu, co roku pierwszego grudnia trwa kampania, której celem jest zwrócenie uwagi świata na problem zakażeń HIV/AIDS, edukacja i szerzenie świadomości dotyczącej profilaktyki, diagnostyki i leczenia.

Co to jest HIV/AIDS? 

HIV – (ang. Human Immunodeficiency Virus), ludzki wirus niedoboru odporności.

To wirus, który uszkadza układ odpornościowy, przez co organizm jest bardziej podatny na różnego rodzaju infekcje. Nieleczony wirus w konsekwencji wywołuje AIDS.

AIDS – Zespół nabytego niedoboru odporności. To finalne stadium zakażenia HIV. Do AIDS może dojść nawet po wielu latach od zarażenia się wirusem HIV. W tym stadium limfocytów T CVD4 jest mniej niż 200/mm sześciennych (norma: to 800-1200 mm sześcienne).

Układ odpornościowy osoby chorej na AIDS jest mocno uszkodzony. Traci on zdolność do zwalczania infekcji.

Objawy i leczenie AIDS 

Ze względu na upośledzenie systemu immunologicznego, chorzy na AIDS borykają się z nawracającymi infekcjami płuc, mózgu, jelit, skóry, oczu i innych narządów. Najczęstsze choroby to:

• przewlekłe, nawracając zakażenia (m.in. zapalenia płuc, gruźlica płucna, rozsiana mykobakteiroza, pnumocystozowe zapalenie płuc, toksoplazmoza narządowa);
• nowotwory (mięśniak Kaposiego, chłonniak Burkitta, rak szyjki macicy).
• zespoły chorobowe (encefalopatia związana z zakażeniem wirusem HIV).  

Chorzy na AIDS cierpią ponadto z powodu objawów ogólnoukładowych. Towarzyszy im przewlekłe zmęczenie, nawracające stany podgorączkowe, przewlekłe biegunki, nocne poty, szybka utrata wagi, problemy skórne.

Mimo wielu badań i szerokiej wiedzy na temat AIDS, choroba ta wciąż jest nieuleczalna.

Można jednak skutecznie walczyć z wirusem HIV za pomocą farmakologii, która zmniejsza ilość wirusa we krwi. Im wcześniejsza diagnoza, tym większe szanse na to aby w organizmie nie doszło do rozwoju ostatniego stadium zakażenia czyli AIDS.  

Jak można się zrazić HIV 

Do zakażenia HIV może dojść po kontakcie z krwią i niektórymi materiałami biologicznymi osoby zarażonej wirusem HIV (np. nasieniem, wydzieliną pochwową, tkankami ludzkimi) przez błony śluzowe i przez zranioną skórę.  

Najczęstszymi drogami transmisji są:

• stosunki seksualne bez zabezpieczenia z osobą zakażoną,
• gdy krew zakażonej osoby trafi do naszego krwiobiegu np. przez używanie tych samych igieł i strzykawek;
• transmisja z matki na dziecko podczas ciąży, porodu lub karmienia piersią.

Zakażenie wirusem HIV może nie dawać żadnych objawów przez wiele lat. Nie leczone zakażenie z czasem przechodzi w trzeci etap rozwoju czyli AIDS. Niestety nie ma skutecznej terapii leczniczej dla osób, u których doszło do wystąpienia pełnoobjawowego AIDS.

Leczenie i profilaktyka HIV 

Według badań u nieleczonych osób żyjących z wirusem HIV w ciągu 10 lat dojdzie do progresji zakażenia do pełnoobjawowego AIDS. Średnia długość życia z AIDS wynosi 2–3 lata.

Dlatego tak ważna jest profilaktyka i wczesna diagnoza. Dzisiejsze, nowoczesne metody leczenia wirusa HIV znacząco zmniejszają ryzyko wystąpienia AIDS. Dzięki terapii leczniczej, osoby z HIV mają szanse na długie i zdrowe życie.

Stosowane leki antyretrowirusowe (ARV) kontrolują namnażanie się wirusa. Regularne przyjmowanie tych leków może prowadzić do supresji wirusowej, czyli obniżenia ilości wirusa w krwi do poziomu niewykrywalnego w badaniu. Eksperci podkreślają, że osoba, która odpowiednio szybko od zarażenia się wirusem HIV podjęła leczenie - nie zaraża. Kontakty seksualne z nią są całkowicie bezpieczne.

Dodatkowo nowoczesne leki nie wykazują skutków ubocznych i nie wchodzą w interakcję z innymi lekami. Są w pełni refundowane w Polsce.

W profilaktyce ważne jest używanie prezerwatyw podczas stosunków seksualnych, unikanie wielokrotnego użytkowania igieł, regularne badania na obecność HIV oraz stosowanie pre- i post-ekspozycyjnej profilaktyki (PrEP i PEP).

Profilaktyka przedekspozycyjna  

Pre-exposure Prophylaxis – PrEP - polega na przyjmowaniu leków, które mogą uchronić przed zakażeniem HIV. Terapia polega na przyjmowaniu raz dziennie jednej tabletki zawierającej dwa leki przeciw HIV (tenofowir+emtrycytabina).

Dla kogo jest terapia PrEP?

Leczenie PrEP jest zalecane gdy miało miejsce ryzykowne zdarzenie i istnieje ryzyko zakażenia wirusem HIV.

• Terapia zalecana jest osobom, które np. odbyły stosunek seksualny bez prezerwatywy z osobą zakażoną HIV lub podejmowała niebezpieczne kontakty seksualne z osobami, których stanu zdrowia nie zna.
• Ponadto PrEP należy rozważyć nawet jeśli partner seksualny nie jest zakażony HIV, ale stosuje narkotyki lub współżyje z innymi osobami.
• Jeśli w ostatnim czasie wystąpiły inne choroby przenoszone drogą płciową.
• PrEP może również stanowić dodatkowe zabezpieczenie w okresie prób zajścia w ciążę z partnerem zakażonym HIV. 

Badania potwierdzają skuteczność terapii przedekspozycyjna. Zmniejsza ona znacznie ryzyko zakażenia wirusem HIV.

Rekordowa liczba zakażeń wirusem HIV w Polsce 

Jeszcze do niedawna sądzono, że rok 2022 jest rekordowy pod względem potwierdzonych zakażeń wirusem HIV. Wg Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego (NIZP) odnotowano wtedy 2384 pozytywnych wyników na obecność HIV.

Niestety, w bieżącym roku już w październiku ten wynik został pobity. 

Wg NIZP rok 2023 jest rekordowym pod względem liczby zakażeń HIV w Polsce. Od początku roku do października odnotowano 2509 nowych przypadków zakażeń wirusem HIV. To o ponad 100 więcej niż w roku 2022.

Eksperci podkreślają, że profilaktyka dotycząca zakażenia wirusem HIV nie jest tak powszechna jak kiedyś. Ponadto jest podejmowanych więcej zachowań ryzykownych, co potwierdzają statystyki dotyczące innych chorób przenoszonych drogą płciową. Ich liczna również znacznie wzrosła.  

Metody diagnostyczne HIV 

Laboratoryjne. Najczęstsze testy laboratoryjne to testy serologiczne, które wykrywają przeciwciała przeciwko HIV. Inne metody obejmują testy PCR wykrywające materiał genetyczny wirusa.

Domowe. Są także testy domowe, takie jak np. Test OraQuick R na obecność wirusa HIV z wymazu z ust. Test można wykonać w domu, szybko i dyskretnie. Wykrywa infekcję HIV po trzech miesiącach od zarażenia. Jest to test diagnostyczny in vitro wykrywający wirusa HIV (HIV-1 i HIV-2) w płynie dziąsłowym. Wynik pozytywny ma charakter wstępny i wymaga potwierdzenia. Test przeznaczony jest dla osób pełnoletnich.  

Dlaczego warto wybrać test OraQuick? 

Przede wszystkim ze względu na czułość tego testu – została ona potwierdzona w 100% podczas badań klinicznych. Badania zostały przedstawione w dołączonej do opakowania ulotce.

Badanie jest wyjątkowo proste do wykonania w domu. Wystarczy zapoznać się z instrukcją, która obejmuje ilustracje, jak wykonać badanie krok po kroku. Poza tym test daje wynik już po 20 minutach. Nie jest ono bolesne – wystarczy próbka płynu dziąsłowego, który pobiera się z ust, bez konieczności nakłuwania.  

Każdy kto jest narażony na ryzyko zakażenia HIV, powinien regularnie wykonywać badania. Wczesne wykrycie i leczenie mogą prowadzić do długiego i zdrowego życia oraz mogą zmniejszać ryzyko przekazywania wirusa innym osobom.