Rak piersi — przyczyny, metody diagnostyczne, leczenie i profilaktyka

Rak piersi to najczęstszy nowotwór złośliwy u kobiet 

Kluczowym czynnikiem wpływającym na wyleczenie raka sutka jest wczesne postawienie diagnozy. By była na to szansa, liczy się profilaktyka i regularnie wykonywane badania, w tym samokontrola.

Rak piersi to groźna choroba nowotworowa. Przez długi czas nie ma żadnych objawów, a po jego zdiagnozowaniu często są już przerzuty do innych narządów, m.in. do wątroby, płuc, mózgu czy kości. Wywodzi się zwykle z tkanki nabłonkowej gruczołu piersiowego. Atakuje głównie kobiety, dotyczy tylko 1% mężczyzn.

Rak sutka jest najczęściej atakującym nowotworem u kobiet. Stanowi około 23% wszystkich zachorowań na złośliwe nowotwory. Duże ryzyko zachorowania dotyczy głównie kobiet w wieku od 50 do 69 roku życia. Panie chore na nowotwór piersi to 36% kobiet żyjących z rakiem. Każdego roku raka piersi rozpoznaje się u niemal 1,7 miliona kobiet, a umiera z jego powodu ponad 500 tysięcy. W Polsce raka sutka diagnozuje się u 19 tysięcy kobiet. W Polsce w ostatnim stuleciu rak piersi jest jednym z głównych zagrożeń umieralności kobiet. Jednak świadomość na temat tej choroby i działań profilaktycznych rośnie. Poprawia się dostęp do nowoczesnych terapii. W raku piersi odsetek wyleczeń jest stosunkowo wysoki. Jednak szanse na wyleczenie mają przede wszystkim te osoby, u których raka wykryto we wczesnym stadium.

Diagnostyka raka piersi 

Zapobieganie i wczesne wykrywanie są kluczowe dla walki z rakiem piersi. Ważne jest regularne samobadanie piersi, mammografia oraz prowadzenie zdrowego trybu życia, w tym odpowiednia dieta, ograniczenie alkoholu, regularna aktywność fizyczna i utrzymywanie prawidłowej masy ciała.

Szybka i dokładna diagnostyka jest kluczem do wczesnego wykrywania raka piersi.

Najważniejszymi narzędziami w tym procesie są:

• Samokontrola. Regularne badania pozwolą na bieżąco monitorować stan zdrowia i wykryć zmiany nowotworowe na wczesnym etapie zaawansowania, a także szybko wdrożyć skuteczne leczenie.
• Mammografia. To popularne specjalistyczne badanie obrazowe. Metoda obrazowania rentgenowskiego piersi, która pozwala na wczesne wykrywanie zmian nowotworowych. Skrining mammograficzny obejmuje dwa etapy podstawowy i pogłębiony (w przypadku wykrycia niepokojących zmian).
• Galaktografia. Jest to tzw. mammografia kontrastowa, czyli badanie radiologiczne gruczołu piersiowego po podaniu środka cieniującego do przewodu mlecznego.
• Ultrasonografia piersi (USG). Metoda obrazowania oparta na falach ultradźwiękowych.
• Biopsja. Procedura, podczas której mała próbka tkanki jest pobierana z podejrzanej masy w celu badania histopatologicznego.
• Badanie molekularne. W przypadku pań, u których w rodzinie były przypadki raka piersi, wykonuje się też badania molekularne. Polegają one na sprawdzeniu materiału genetycznego, czy nie zawiera on mutacji odpowiedzialnych za wywoływanie choroby.

W Polsce w ostatnim stuleciu rak piersi jest jednym z głównych zagrożeń umieralności kobiet. Jednak świadomość na temat tej choroby i działań profilaktycznych rośnie. Poprawia się dostęp do nowoczesnych terapii. W raku piersi odsetek wyleczeń jest stosunkowo wysoki. Jednak szanse na wyleczenie mają przede wszystkim te osoby, u których raka wykryto we wczesnym stadium.

Profilaktyka i leczenie 

Diagnostyka w tym przypadku nie jest prosta, gdyż jest to choroba niejednorodna. Wyróżniamy jej różne podtypy. Wybór leczenia zależy od stadium, typu i lokalizacji nowotworu, a także ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Do najczęstszych metod leczenia należą:        

• Chirurgia. Resekcja guza lub mastektomia. Postępowanie chirurgiczne jest podstawowym sposobem leczenia raka piersi. Wyróżnia się zabiegi diagnostyczne, lecznicze, paliatywne oraz działania rekonstrukcyjne.
• Radioterapia. Niszczenie komórek rakowych przy użyciu promieniowania. Zwykle jest ona stosowana po leczeniu chirurgicznym jako działanie uzupełniające.
• Chemioterapia. Leki stosowane w celu zabicia komórek rakowych.
• Terapia hormonalna. Blokuje działanie hormonów, które mogą wspierać wzrost komórek rakowych.

W zależności od wywiadu klinicznego oraz rodzaju mutacji lekarz może zalecić poszerzone działanie diagnostyczne lub prewencyjną mastektomię.

Często stosowane jest tzw. leczenie wielodyscyplinarne skojarzone, które łączy metody postępowania miejscowego (chirurgia i napromienianie) oraz działania systemowego (hormonoterapia, chemioterapia, terapia celowana molekularnie, koniugaty, immunoterapia). Wybór leczenia zależy od różnych czynników i rokowań. Główne to stopnień zaawansowania klinicznego, typ histologiczny, podtyp biologiczny, obecności przerzutów i wyniki badań.

Przyczyny zachorowania na raka piersi 

Przyczyny powstawania raka sutka są złożone i wynikają z połączenia czynników genetycznych, hormonalnych i środowiskowych.

Czynniki genetyczne. Mutacje w genach BRCA1 i BRCA2 znacząco zwiększają ryzyko zachorowania na raka piersi. W przypadku kobiet z mutacjami w tych genach ryzyko zachorowania wynosi aż 80%. Dziedziczne nowotwory mogą wynikać również z innych nieprawidłowości w materiale genetycznym.

Hormonalne czynniki ryzyka. Długotrwała ekspozycja na estrogen może zwiększać ryzyko zachorowania. Przykłady to wcześniejsza miesiączka (przed 12. rokiem życia), późna menopauza (po 55. roku życia) lub pierwsza ciąża po 30. roku życia.

Historia medyczna. Kobiety, u których rak piersi już wystąpił wcześniej, są bardziej narażone na ponowne zachorowanie.

Czynniki środowiskowe i styl życia. Palenie tytoniu, nadmierne spożywanie alkoholu, niska aktywność fizyczna i niezdrowa dieta mogą zwiększać ryzyko zachorowania.

Wiek. Ryzyko zachorowania rośnie wraz z wiekiem. Wśród pozostałych czynników jest masa ciała, stopień aktywności fizycznej, zażywanie używek (głównie spożywanie alkoholu), a także poziom witaminy D w surowicy krwi.

Różowy październik – miesiąc świadomości raka piersi 

15 października 2023 roku przypada Europejski Dzień Walki z Rakiem Piersi, którego symbolem jest różowa wstążka.

Październik od lat jest uznawany za Miesiąc Świadomości Raka Piersi na całym świecie. To okazja do poruszenia tematów związanych z profilaktyką, diagnostyką oraz leczeniem nowotworów. Jest celebrowany od 1985 roku. To również dobry moment na promowanie badań, samokontroli i czujności.

W tym miesiącu organizacje na całym świecie podejmują różne inicjatywy, których celem jest edukacja i promowanie wczesnej diagnostyki. Nosi się różowe wstążki jako symbol solidarności i wsparcia dla tych, którzy zmierzyli się lub walczą z tą chorobą.