Psychiczne, fizyczne i społeczne skutki zażywania narkotyków

Zażywanie narkotyków ma poważne i często trwałe skutki dla zdrowia fizycznego i psychicznego osoby uzależnionej i jej bliskich. Uzależnienie destrukcyjnie wpływa na relacje rodzinne. Patologicznie oddziałowuje na życie społeczne. Naukowe badania wyraźnie pokazują, że narkotyki mogą prowadzić do szeregu negatywnych konsekwencji.

Uzależnienie od środków psychoaktywnych to zaburzenie psychiczne. Osoba uzależniona odczuwa silną potrzebę zażywania danej substancji, by poczuć jej wpływ na samopoczucie i psychikę. Zwykle jest to odczuwanie silnej przyjemności ze względu na nadmiar „hormonów szczęścia”, uczucie dodatkowej mocy czy świetnej koncentracji. Wiele osób sięga po narkotyki, by „uciec” od problemów i rzeczywistości, dobrze się bawić czy też nie odczuwać nieprzyjemnych emocji lub uniknąć objawów zespołu abstynencyjnego.

Skutki uzależnienia od narkotyków 

• skutki zdrowotne: uszkodzenia narządów wewnętrznych, zatrucia, ryzyko zachorowania na AIDS, wysokie ryzyko rozwoju różnych zaburzeń psychicznych (np. depresja, schizofrenia, zachowania kompulsywne, zaburzenia lękowe). Częstą konsekwencją zażywania narkotyków jest też duże osłabienie odporności, częste infekcje wirusowe i bakteryjne,
• agresja, skłonność do łamania zasad i konflikty z prawem – posiadanie narkotyków, zaczepki i zachowania agresywne, kradzieże i rozboje, by zdobyć narkotyki albo środki na nie,
• duża drażliwość, 
• łamanie zasad i norm moralnych, okłamywanie bliskich,
• niczym nieuzasadnione, nagłe zmiany w stylu bycia i wyglądzie,
• wykluczenie społeczne,
• zaburzenia więzi rodzinnych i kłopoty w relacjach intymnych,
• przerwanie lub porzucenie nauki lub pracy,
• zagrożenie utratą bliskich, bezrobociem i bezdomnością.

Zaburzenia na tle psychicznym 

Wpływ narkotyków na zdrowie psychiczne jest jednym z najbardziej niebezpiecznych aspektów brania narkotyków. Badania wykazują, że osoby korzystające z narkotyków są bardziej narażone na ryzyko wystąpienia chorób psychicznych w przyszłości.

Substancje psychoaktywne mogą wywoływać silne zmiany w funkcjonowaniu mózgu, co może prowadzić do stanów lękowych, depresji, psychoz, a także innych zaburzeń psychicznych.

Wpływ narkotyków na zdrowie fizyczne 

Wpływ zażywania narkotyków na zdrowie fizyczne jest równie poważny. Mogą one osłabiać układ odpornościowy, prowadzić do zatruć, uszkodzeń narządów wewnętrznych i zaburzeń pracy serca. Długotrwałe branie niebezpiecznych substancji może prowadzić do poważnych chorób – takich jak m.in. nowotwory czy choroby wątroby.

Społeczne skutki brania narkotyków 

Również poważne są konsekwencje społeczne. Kontakty z innymi ludźmi często stają się dla osoby uzależnionej od narkotyków trudne. Uzależnienie może prowadzić do izolacji społecznej, stanów depresyjnych, lękowych, depersonalizacji czy epizodów agresji, a także do utraty pracy, zerwania relacji rodzinnych i przyjacielskich. Częste są też rozstania czy rozwody.

Jak się uchronić i gdzie szukać pomocy? 

Osoba zażywająca daną substancję może zdawać sobie sprawę z jej niebezpiecznego wpływu na zdrowie. Jeśli mimo tej świadomości nadal po nią sięga w sposób szkodliwy, jest to przejaw uzależnienia. Narkomania jest poważnym zaburzeniem i wymaga jak najszybszego leczenia. Rozpoczęcie terapii na początku problemu oznacza większe szanse na wyleczenie. Jednak przede wszystkim osoba uzależniona musi sobie uświadomić, że żyje z nałogiem – przyznanie się do problemu i chęć podjęcia walki są tu kluczowe.

Asertywne podejście 

Asertywne odmawianie narkotyków jest kluczowe, by chronić swoje zdrowie i życie. Wyraźne i stanowcze „nie” może być trudne, ale warto pamiętać, że wybór zdrowia i dobrostanu jest ważniejsze niż chwilowa, złudna przyjemność, której konsekwencje mogą być bardzo poważne dla życia i zdrowia. Warto wcześniej dowiedzieć się, jakie konsekwencje niesie za sobą branie narkotyków. Można też skorzystać z technik asertywności i się ich nauczyć.

Psychoterapie i grupy wsparcia. 

Jeśli jesteś osobą zmagającą się z problemem narkotyków lub znasz kogoś, kto ma taką sytuację, jest wiele źródeł pomocy. Organizowane są m.in. profesjonalne terapie uzależnień indywidualne oraz grupowe, działają centra zdrowia psychicznego czy grupy wsparcia anonimowych narkomanów.

Są to miejsca, gdzie można uzyskać specjalistyczne wsparcie w długim i trudnym procesie rekonwalescencji. Pierwszym krokiem jest przyznanie się do problemu oraz detoks narkotykowy. Terapie narkomanii mogą być długo- lub krótkoterminowe. Są prowadzone w warunkach szpitalnych lub ambulatoryjnych. 

Narkomania wymaga fachowego leczenia – medycznego, farmakologicznego i psychologicznego. Dobre rezultaty i poprawa zdrowia są możliwe jedynie po zrealizowaniu pełnego planu leczenia opracowanego przez lekarza. Przerwanie tego procesu to ogromne ryzyko kontynuowania życia w nałogu.

Współuzależnienie 

Często dzieje się tak, że pomocy potrzebuje nie tylko osoba zażywająca narkotyki, ale także jej rodzina – partner czy dziecko. O współuzależnieniu mówimy, gdy na przykład partner, rodzic czy przyjaciel osoby uzależnionej przejawia szereg zachowań i cech charakterystycznych dla współuzależnienia. Może ono mieć poważny wpływ na obie strony tej relacji.

Osoba współuzależniona może przejawiać cechy takie jak nadmierna troska, kontrola czy koncentracja na osobie uzależnionej. Może także przejawiać specyficzne zachowania, jak ukrywanie uzależnienia osoby bliskiej przed innymi, udzielanie pomocy finansowej w celu uzyskania narkotyków czy negowanie powagi problemu narkotykowego. Często przestaje żyć własnym życiem, martwiąc się i skupiając na osobie zażywającej narkotyki. Grozi to również problemami na tle psychicznym, m.in. depresją.

Współuzależnienie od narkotyków jest równie trudne jak inne formy współuzależnienia i może prowadzić do poważnych konsekwencji emocjonalnych, psychicznych i społecznych dla obu stron relacji. Wsparcie psychologiczne, terapia dla osoby współuzależnionej oraz dla osoby uzależnionej, a także edukacja na temat uzależnień, to ważne elementy procesu zdrowienia i rozwiązywania tego rodzaju problemów.

Podsumowanie 

Zażywanie narkotyków ma poważne skutki dla zdrowia i życia, co jest potwierdzone badaniami naukowymi. Znalezienie pomocy w profesjonalnych źródłach, asertywne odmawianie narkotyków oraz zrozumienie negatywnych konsekwencji to kluczowe kroki w walce z tym problemem. Zdrowie fizyczne i psychiczne są nadrzędnymi wartościami, które warto chronić. Warto aby rodzice nastolatków edukowali ich w kwestiach dotyczących konsekwencji uzależnienia od narkotyków i alkoholu. Warto edukować młodzież  jak asertywnie odmawiać rówieśnikom. W Sieci jest wiele kampanii edukacyjnych, filmów, artykułów i innych materiałów, które warto pokazać swojemu dziecku. Świadomość ma wielką moc. Prostym sposobem na sprawdzenie, czy ktoś bliski zażywa niebezpieczne substancje odurzające, są domowe testy narkotykowe, do nabycia w aptece lub na domowelaboratorium.pl.  Można je wykonać z moczu lub śliny. Dają szybkie wyniki i komfort wykonania w zaciszu własnego domu.

Źródła:

A. Dyl, J. Jarosławska, 2012, Narkomania – moda czy patologia społeczna? [w:] Zeszyty Naukowego Ruchu Studenckiego.

H. Ritchie, M. Roser, 2018, Opioids, cocaine, cannabis and illicit drugs. Our World in Data. Published April; https://ourworldindata.org/illicit-drug-use

P. Jabłoński, B. Bukowska, C. Czabała (red), 2012, Uzależnienie od narkotyków. Podręcznik dla terapeutów, Krajowe Biuro do spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa.

https://www.neuraxpharm.com/pl/zaburzenia/uzywaniem-substancji-psychoaktywnych