Narkotyki - jakie najczęściej przyjmują Polacy

2022-05-04
Narkotyki - jakie najczęściej przyjmują Polacy

W medycynie „narkotykami” określa się te substancje psychoaktywne, które działają m.in. przeciwbólowo poprzez określone receptory mózgowe (opioidowe). Z kolei pojęcie narkomanii wywodzi się od słowa "narcos" co oznacza odurzenie, senność, uśpienie.  

Substancje psychoaktywne mają pochodzenie naturalne lub syntetyczne. Wpływają na centralny układ nerwowy i są przyjmowane w celu doznania przyjemności, zmiany świadomości, uzyskania określonego nastoju, przeżycia ekstremalnych doznań. Wpływają na organizm człowieka powodując w różnym stopniu zmiany psychiczne (np. euforię, zmieniony odbiór rzeczywistości, iluzje, omamy, zaburzenia pamięci) oraz fizyczne (np. wzrost ciśnienia krwi, przyspieszenie tętna, pobudzenie).

Przewlekle przyjmowane mogą prowadzić do uzależnienia, które często nazywane też jest narkomanią czy toksykomanią. Często są dzielone na tzw. narkotyki miękkie (jako bezpieczne, mało szkodliwe) oraz twarde (niebezpieczne, groźne). Za taki „miękki narkotyk" uznawana jest np. marihuana. Jednak określenie to jest nieprawdziwe i daje złudne poczucie bezpieczeństwa.  

W Polsce obowiązuje podział narkotyków na trzy główne grupy:

alkohol, opiaty, leki uspokajające i nasenne (działają głównie rozluźniająco, uspokajająco, nasennie) kanabinole i inne substancje halucynogenne, lotne rozpuszczalniki (działają głównie euforycznie, powodują omamy, urojenia) np. marihuana, grzyby halucynogenne kokaina i inne substancje stymulujące tj. ekstazy, amfetamina, MDMA (działają pobudzająco, podwyższają nastrój)  

Drogi przyjmowania substancji psychoaktywnych

Substancje psychoaktywne mogą być przyjmowane na różne sposoby. Wybór drogi przyjmowania przez osoby zażywające narkotyków często jest dokonywany w zależności od m.in. celu jaki chce się osiągnąć np. szybkie przeniknięcie substancji do mózgu czy postaci narkotyku.

Do najczęściej stosowanych dróg przyjmowania substancji psychoaktywnych zalicza się:

  • Drogę doustną - wchłanianie substancji psychoaktywnej następuje głównie w żołądku i jelitach. Głównym czynnikiem wpływającym na wchłanianie się substancji (a w następstwie na efekt jej działania) jest ilość i skład treści pokarmowej w żołądku. Zwykle jej obecność opóźnia wchłanianie.
  • Drogę wziewną - palenie, inhalacja - wdychanie substancji do płuc, która wchłania się poprzez pęcherzyki płucne do krwiobiegu. Oczekiwane działanie następuje szybko. Jest porównywalne z działaniem jak przy wstrzykiwaniu dożylnym. Podrażnienie układu oddechowego jest stałą dolegliwością osób przyjmujących w ten sposób narkotyki.
  • Wciąganie do nosa, zwane też „wąchaniem" - wciągana na błony śluzowe nosa sproszkowana postać substancji psychoaktywnej ulega szybkiemu wchłanianiu do krwioobiegu. Efekt działania narkotyku następuje bardzo szybko, ponieważ błony śluzowe nosa i zatok nosowych są bardzo dobrze ukrwione.
  • Wstrzykiwanie – najgorsza, najbardziej uzależniająca z metod. Najbardziej popularna jest droga dożylna (można też domięśniowo i podskórnie). Narkotyk działa niemal natychmiastowo, ponieważ nie występuje proces wchłaniania. Substancja wprowadzona jest bezpośrednio do krwi. Podanie narkotyku drogą dożylną bardzo łatwo może spowodować przedawkowanie i śmierć oraz szereg innych zagrożeń jak np. tzw. infekcje krwiopochodne (np. zakażenie wirusem HIV, HCV, zapalenia wątroby typu HBV), zatory, miejscowe stany zapalne.

Objawy używania substancji psychoaktywnych

Zażywanie towarzyskie, eksperymentalne narkotyków coraz częściej jest stałym elementem funkcjonowania młodzieży, a także młodych dorosłych. Narkotyki „rekreacyjne” tj. marihuana, ekstasy czy leki uspokajające są akceptowane przez znaczną grupę ludzi. Natomiast z powszechną krytyką spotyka się zażywanie opiatów i lotnych rozpuszczalników.  

Do objawów mogących wskazywać na zażywanie narkotyków zalicza się m.in.:

przekrwienie spojówek, rozszerzone źrenice wolno reagujące na światło, zwężone źrenice nie reagujące na światło, uczucie suchości w ustach, słodki zapach z ust, zmiana wyglądu (zaniedbanie w wyglądzie, higienie osobistej, sposobie poruszania się, mówienia itp.), trudności w koncentracji, okresy niepamięci, przyśpieszony tok myślenia, gonitwa myśli, napady śmiechu, urojenia prześladowcze, omamy, napady lęku, dziwaczne, nie zrozumiałe dla innych zachowania.  

Statystyki

Według ostatniego badania Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii i Kantar Polska z 2018 roku w populacji generalnej najczęściej zażywanym narkotykiem była marihuana, z odsetkiem 12,1%. Do jej zażywania przyznało się 7,8% badanych w wieku 15-34 lata. Natomiast w całej badanej populacji (15-64 lata) wyższy odsetek odnotowano wśród mężczyzn – 16,4% niż wśród kobiet – 7,7% w przypadku wskaźnika używania kiedykolwiek w życiu. Z kolei 2% (15-64 lata) badanych odpowiedziało, że zażyło marihuanę lub haszysz w ciągu ostatniego miesiąca. Z kolei w młodszych grupach wiekowych odsetek ten jest o wiele wyższy, bo wynosi 4,4% (15-24 lata) oraz 3,9% (25-34 lata).   40% osób, które podejmowały leczenie, zgłaszały problemy z marihuaną. Drugą substancją, z powodu której osoby podejmowały leczenie, jest amfetamina. Jest ona o wiele rzadziej używana w populacji generalnej. Do zażywania amfetaminy w ciągu ostatniego roku przyznało się 1,4% badanych (15-34 lata). Wskaźnik używania jest wyższy wśród mężczyzn niż kobiet. W ciągu ostatniego miesiąca używało amfetaminy 0,5% badanych. Największe odsetki odnotowano wśród osób w wieku 15-24 lata (0,9% ostatnie 30 dni).   Z kolei kokaina należy do grupy nielegalnych substancji psychoaktywnych, których poziom rozpowszechnienia w Polsce nie jest wysoki. Wyniki badań w populacji generalnej pokazują, że wśród młodych dorosłych odsetek użytkowników wyniósł 0,5%, a według danych dotyczących zgłaszalności do leczenia, tylko 2,2% osób podjęło leczenie z powodu uzależnienia od kokainy.   Według wyników badania ESPAD wśród dorosłych, na tle Europy poziom rozpowszechnienia używania narkotyków, w tym najbardziej popularnej marihuany, w Polsce nie jest wysoki. Najwyższe wskaźniki odnotowano we Francji, we Włoszech i Hiszpanii. Wśród uczniów najpopularniejsze jest eksperymentowanie z marihuaną i haszyszem (21,4% wśród gimnazjalistów oraz 37,2% wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych). Na drugim miejscu znalazły się leki uspokajające i nasenne bez przepisu lekarza (15,1% wśród gimnazjalistów oraz 18,3% wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych). Na trzecim miejscu odnotowano zażywanie substancji wziewnych (8,6% wśród gimnazjalistów oraz 6,9% wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych).

Testy narkotykowe

Dostępne są testy, dzięki którym możemy sprawdzić czy nasze dziecko zażywa narkotyki. Do takich testów wykrywających narkotyki i środki uzależniające w moczu należą zarówno proste testy immunologiczne, jak i złożone procedury analityczne. Szybkość i czułość oznaczeń immunologicznych sprawiły, że są one najczęściej polecanymi testami przesiewowymi do wykrywania wielu narkotyków i środków uzależniających w moczu.  

Czas utrzymywania się różnych substancji uzależniających w moczu na poziomie wykrywalnym zależy od wielu czynników, takich jak częstotliwość i ilość użytego narkotyku, szybkość przemiany materii, szybkość wydalania, okres półtrwania narkotyku oraz wiek użytkownika narkotyku, wagi ciała, aktywności i diety. Każdy narkotyk jest wykrywany i usuwany przez organizm w różnym czasie.

Przykładowo THC Strip to przeznaczony do domowego użytku paskowy test narkotykowy służący do wykrywania obecności marihuany lub haszyszu w moczu. Badanie można wykonać do 10 dni od momentu użycia, w przypadku długotrwałego używania 14 do 18 dni, a w przypadku nałogowych palaczy do 20 dni lub dłużej

 

 

Z kolei jeśli obawiamy się, że nasze dziecko może zażywać inne narkotyki warto kupić np. Multi test Narkotykowy wykrywający 6 rodzajów narkotyków jednocześnie w ludzkim moczu (amfetamina, heroina, kokaina, morfina, marihuana i haszysz.

 

 

Polska w czołówce w produkcji amfetaminy

Jak pisał "Dziennik Gazeta Prawna", amfetamina w Europie jest produkowana głównie tam, gdzie jest jego największa konsumpcja. Z raportu unijnej agendy antynarkotykowej EMCDDA o trendach i zmianach na rynku narkotykowym wynika, że w czołówce jest Holandia, Belgia i Polska.   Na rynku producentów czy państw transferowych Polska pojawia się nie tylko w kontekście amfetaminy. Jesteśmy w niewielkiej grupie państw, obok Holandii, Belgii, Bułgarii i Estonii, w których doszło do konfiskat bezwodnika octowego potrzebnego do produkcji heroiny, o łącznej objętości 26 tys. litrów. Jak wynika z raportu, w Polsce dochodzi też do produkcji nowych substancji psychoaktywnych.

Leczenie

Zgodnie z art. 26 pkt. 5 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii, świadczenia w zakresie leczenia, rehabilitacji i reintegracji są̨ udzielane osobie uzależnionej bezpłatnie. Niezależnie od jej miejsca zamieszkania w kraju. Osoby uzależnione od narkotyków mogą skorzystać z dostępu do sieci placówek ambulatoryjnych i stacjonarnych, które posiadają status publicznych lub niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej. Podstawowym ogniwem pierwszej interwencji i pomocy psychologicznej są placówki ambulatoryjne, przede wszystkim poradnie profilaktyki i leczenia uzależnień. Placówki stacjonarne są zlokalizowane głównie poza obszarami miejskimi i realizują programy leczniczo-rehabilitacyjne, opierając się na modelu społeczności terapeutycznej.

Według ostatnich danych Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii opublikowanych w VIII edycji informatora „Narkomania – gdzie szukać pomocy?“ w Polsce działa 76 ośrodków stacjonarnych oraz 212 placówek ambulatoryjnych. Poza tym świadczenia dla osób uzależnionych od narkotyków udzielają: oddziały detoksykacyjne, dzienne ośrodki leczenia uzależnień, oddziały leczenia uzależnień w strukturach szpitala, programy redukcji szkód, oddziały terapeutyczne dla osób uzależnionych w zakładach karnych oraz programy reintegracji społecznej. Wybrane ośrodki świadczą także usługi dla pacjentów z podwójną diagnozą. W 2020 roku leczeniem substytucyjnym objęto 3170 pacjentów. W 2020 roku w Polsce działało 25 programów prowadzonych przez zakłady opieki zdrowotnej oraz programy prowadzone w więzieniach.  

Program CANDIS

Krajowe Biuro od wielu lat wspiera rozwój programów adresowanych do osób uzależnionych od narkotyków, w tym z najczęściej używaną marihuaną. Na przykład programu CANDIS - to indywidualny, krótkoterminowy program terapeutyczny dla osób mających problemy z powodu zażywania marihuany lub haszyszu. Mogą  w nim uczestniczyć osoby powyżej 16. roku życia, które chciałyby ograniczyć lub zrezygnować z używania konopi indyjskich. Program obejmuje z reguły 10 sesji. Każda z nich trwa 90 min. Realizowane są w ciągu od 2 do 3 miesięcy i mają charakter indywidualnych rozmów z terapeutą. Podejście teoretyczne programu wykorzystuje metody o udokumentowanej w badaniach naukowych skuteczności. Są to koncepcje behawioralno-poznawcze, a także dialog motywujący. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii w ramach promocji programu CANDIS na bieżąco administruje stronę internetową poświęconą projektowi www.candisprogram.pl.  

Profilaktyka, edukacja oraz informacja

Działania profilaktyczne były realizowane w 2020 roku w ramach ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020 (NPZ). Jego ważnym elementem jest zwiększony nacisk na poprawę jakości programów profilaktycznych. Działania profilaktyczne realizuje wiele podmiotów. Przede wszystkim jednostki administracji rządowej (właściwe ministerstwa i podległe agencje), samorządy lokalne i regionalne, a także organizacje pozarządowe. Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz Ośrodek Rozwoju Edukacji wspierają szkoły i placówki w realizacji działalności wychowawczo-profilaktycznej, której częścią są zadania z zakresu profilaktyki narkomanii. Działalność MEN dotyczy legislacji, przygotowania nauczycieli do ich realizacji, oceny prawidłowości prowadzenia działań w szkołach w ramach nadzoru pedagogicznego, a także wsparcia rodziców w profilaktyce domowej.  

Główne cele

Główne cele działań z zakresu narkomanii dotyczą zmniejszania poziomu zażywania narkotyków przez dzieci i młodzież, wzrostu kompetencji profilaktycznych nauczycieli w zakresie podejmowania działań opartych na skutecznych strategiach profilaktycznych lub z wykorzystaniem rekomendowanych programów profilaktycznych, wzrostu kompetencji rodziców do prowadzenia profilaktyki domowej, a także ich zaangażowanie w działania profilaktyczne prowadzone w szkołach w ramach programu wychowawczo-profilaktycznego. Ważne jest także podejmowanie przez szkołę lub placówkę własnych działań profilaktyki narkomanii wynikających z diagnozy czynników ryzyka i czynników chroniących, poddanych wewnętrznej ocenie skuteczności, a także systematyczne podnoszenia jakości działań profilaktycznych w szkołach i placówkach, we współpracy z jednostką samorządu terytorialnego w ramach rozwiązywania problemów narkomanii w środowisku lokalnym.  

Działania Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii

Jak możemy przeczytać na stronie Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, w 2015 roku Minister Edukacji Narodowej wydał rozporządzenie w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz.U. z 2015 r. poz. 1249), które w 2018 roku zostało znowelizowane (Dz.U. z 2018 r. poz. 214). W rozporządzeniu przewidziano rozwiązanie, zgodnie z którym podstawę podejmowania działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej stanowi diagnoza szeroko rozumianej sytuacji szkoły lub placówki pod kątem zagrożeń narkomanią. Postawienie trafnej diagnozy czynników chroniących i czynników ryzyka jest kluczowym elementem, który umożliwia adekwatne dostosowanie oferty podejmowanej działalności do potrzeb określonej grupy odbiorców. Celem nowelizacji przedmiotowego rozporządzenia, poza dostosowaniem przepisów, było także zwrócenie szczególnej uwagi na zagrożenia związane z zażywaniem środków zastępczych (tzw. dopalaczy) i nowych substancji psychoaktywnych. W regulacji podkreślono potrzebę współpracy szkół z policją oraz państwowymi, wojewódzkimi i powiatowymi inspektorami sanitarnymi, ze względu na ich doświadczenie w prowadzeniu działań profilaktycznych dotyczących środków zastępczych.   W ramach działań informacyjnych i edukacyjnych Krajowego Biura w 2020 roku opracowano i dystrybuowano wiele materiałów oraz prowadzono kilka stron internetowych. W 2020 roku do realizacji programu było przygotowanych ponad 250 realizatorów z ponad 100 placówek profilaktycznych, leczniczych i poradni psychologiczno-pedagogicznych. Lista placówek jest dostępna na stronie Krajowego Biura pod adresem: http://programfred.pl/pelna-lista-realizatorow. Ponadto w 2020 roku na zlecenie Krajowego Biura przyjęto do realizacji 45 programów profilaktyki selektywnej dla dzieci i młodzieży oraz rodzin. Odbiorcami są osoby narażone na oddziaływanie czynników ryzyka (indywidualnych, rodzinnych, środowiskowych), związanych z podejmowaniem zachowań ryzykownych, tj.: „dzieci ulicy”, niepełnoletnie osoby zagrożone przestępczością i demoralizacją, popełniające czyny karalne, dzieci i młodzież zagrożone wykluczeniem społecznym, zagrożone uzależnieniem, eksperymentujące z narkotykami, a także rodziny osób zagrożonych, eksperymentujących i używających narkotyków. W 2020 roku ze środków KBPN zrealizowano także 34 umowy na programy profilaktyki wskazującej dla osób używających narkotyków. Programy były realizowane głównie w większych miastach Polski. Ważnym elementem działań mających na celu promowanie dobrej jakości działań profilaktycznych w Polsce jest promocja systemu rekomendacji, a także upowszechnienie informacji na temat standardów programów profilaktycznych i poszczególnych programów rekomendowanych. Aktualnie baza programów, dostępna na stronie: www.programy-rekomendowane.pl, zawiera 24 programy profilaktyczne i promocji zdrowia psychicznego..  

Telefon zaufania

Jedną z form pomocy osobom dotkniętym problem narkotykowym jest Ogólnopolski Telefon Zaufania „Narkotyki – Narkomania” numer 800 199 990.. Do zakresu pomocy świadczonej przez pracowników infolinii należy udzielanie informacji na temat systemu leczenia i adresów konkretnych placówek, informowanie o przepisach prawnych związanych z narkomanią a przede wszystkim udzielanie porad i wsparcia psychologicznego. Telefon jest czynny codziennie, oprócz świąt, w godzinach 16.00-21.00.

Polecane

Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką dotyczącą cookies. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do cookie w Twojej przeglądarce.
Zamknij
pixel