2019-10-03
Jak zaplanować ciążę?
mgr farm. Łukasz Waligórski
doustnej antykoncepcji hormonalnej. Dzięki temu jej organizm będzie miał czas na uregulowanie
gospodarki hormonalnej, a ona na ocenę prawidłowości cyklu. Konieczne jest też odstawienie w tym
okresie wszelkich używek, z papierosami i alkoholem na czele. Część ekspertów zaleca też
rozpoczęcie suplementacji kwasem foliowym (0,4 mg dziennie), który zmniejsza ryzyko wystąpienia
wrodzonych wad układu nerwowego dziecka. Jako, że ciąża jest ogromnym wyzwaniem dla
organizmu kobiety, powinna ona wcześniej zadbać o kondycję fizyczną.
Z kolei jeśli chodzi o ojca przyszłego dziecka, to już kilka miesięcy przed planowanym poczęciem
powinien zadbać o prawidłową dietę i zrezygnować z wszelkich używek. Niepłodność męska w 40
proc. jest przyczyną problemów z zajściem w ciążę. Od jakości i ilości jego nasienia zależy bowiem, jak
długo będą trwały starania o dziecko. A wpływ na to mają m.in. składniki odżywcze dostarczane do
organizmu, które odpowiadają za procesy spermatogenezy (produkcji plemników). A sprzyjają mu
takie minerały jak cynk czy selen - często znajdujące się w suplementach diety dla mężczyzn. Również
w ich przypadku zaleca się też przyjmowanie kwasu foliowego.
stosowanie może utrudniać zajście w ciążę, dlatego warto przedyskutować z lekarzem możliwość ich
czasowego odstawienia. Natomiast absolutnie konieczne w tym okresie jest odstawienie leków o
działaniu teratogennym. Są to substancje toksyczne dla płodu, które mogą spowodować jego śmierć
lub wady genetyczne. Najbardziej znanym lekiem z tej grupy jest talidomid, który w latach 50' był
przyczyną setek urodzeń dzieci bez kończyn. Obecnie lek ten nadal jest stosowany, jednak pod ścisłą
kontrolą. Podobne działanie wykazuje też izotretynoina (np. Izotek) stosowana w leczeniu trądziku.
Może ona powodować rozszczep podniebienia i wady sercowo-naczyniowe u dziecka. Część lekarzy
zaleca jej odstawienie nawet pół roku przed planowanym zajściem w ciążę.
Leki przeciwwskazane do stosowania w czasie ciąży oraz podczas starania się o dziecko należą do tzw.
kategorii X. Znajdują się w niej m.in. pochodne witaminy A, leki przeciwnowotworowe czy niektóre
nasenne.
przez 24 godziny dni w ciągu całego swojego cyklu (ok. miesiąca). Właśnie tyle czasu po uwolnieniu
komórki jajowej z jajnika do macicy (tzw. owulacja) ma plemnik na jej zapłodnienie. W praktyce
oznacza to, że na poczęcie dziecka są niespełna 4 dni – bo tyle potrafią w ciele kobiety przeżyć
plemniki. Są to tzw. „dni płodne”.
Część specjalistów twierdzi, że najlepszą metodą na „wstrzelenie się” w to niewielkie okienko „dni
płodnych”, jest częste współżycie. Plemniki są wtedy przez cały czas obecne w ciele kobiety i nie jest
potrzebne monitorowanie owulacji. Badania wskazują też, że współżycie co 2-3 dni przekłada się na
lepsze parametry plemników i płynu nasienia. Dwudniowe plemniki są w pełni dojrzałe i mają
największą ruchliwość. Świadomość kiedy nastąpią „dni płodne” znacząco zwiększa jednak szansę na
zajście w ciążę. Istnieje szereg sposobów na rozpoznanie tego momentu.
opiera się na założeniu, że owulacja występuje 14 dni przed końcem cyklu. To pozwala kobiecie
wyliczyć kiedy nastąpią u niej „dni płodne”. Metoda ta jest jednak niedoskonała, gdyż nie przewiduje
nieregularności cyklu. Kalendarzyk pozwala zatem tylko na przybliżone określenie czasu owulacji.
Dlatego często metoda ta jest uzupełniana inną - obserwacją śluzu pochwy. W trakcie owulacji jest on
przezroczysty, śliski i bardzo rozciągliwy. Kobieta monitorująca jego wygląd, stwierdzając zmianę w
tym zakresie, może rozpoznać kiedy występują u niej dni płodne.
Gdyby jednak i to nie wystarczyło, można zastosować trzecią z tradycyjnych metod potwierdzenia
owulacji. A jest nią pomiar temperatury ciała. W trakcie dni płodnych wzrasta ona o 0,2⁰C do 0,4⁰C.
Jednak, aby stwierdzić podwyższenie temperatury ciała, konieczne jest jej codzienne monitorowanie.
Za skok temperatury uważa się pierwszy z trzech kolejnych dni, w których temperatura jest wyższa o
co najmniej 0,2⁰C od temperatury w sześciu poprzedzających je dniach.
proste testy paskowe, które wykorzystują zjawisko zmian poziomu hormonów w organizmie kobiety.
Otóż mniej więcej w połowie cyklu miesięcznego dochodzi do nagłego wzrostu poziomu hormonu
luteinizującego (LH). Zjawisko to określa się jako „pik LH”. Hormon uwalniany jest z przysadki, dając
sygnał do przemieszczenia komórki jajowej z jajnika do macicy. W rezultacie w ciągu 24 do 36 godzin
po „piku LH” następuje owulacja.
Badanie za pomocą takich testów polega na ocenie stężenia hormonu luteinizującego w moczu. Jeśli
stężenie to wyniesie powyżej 30 mlU/ml, wynik testu będzie pozytywny. Badanie rozpoczyna się na 7
dni przed przewidywaną owulacją i powtarza po 2. dniach. Kolejne testy należy wykonywać już
codziennie, aż do wystąpienia wyraźnego podniesienia poziomu LH.
Oczywiście należy mieć świadomość, że „pik LH” i owulacja mogą nie wystąpić w każdym cyklu.
Jednocześnie testu nie należy wykonywać z pierwszego moczu porannego, ponieważ jest on
zagęszczony, co może skutkować wynikiem fałszywie dodatnim. Każda inna pora dnia jest dobra.
Ważne jest, aby kolejne badania wykonywać o tej samej porze dnia.
Na zajście w ciążę wpływa wiele czynników. Szacuje się, że przeciętnej parze zajmuje to zwykle kilka
miesięcy. Jednocześnie jeśli po 3-4 miesiącach starań – szczególnie w oparciu o wyniki testów
owulacyjnych – kobieta nadal nie jest w ciąży, warto udać się do lekarza.
Przygotowanie do zajścia w ciążę to kwestia niezwykle indywidualna. Niektóre pary potrzebują na to więcej czasu, a inne mniej. Wszystko tak naprawdę zależy od stanu zdrowia zarówno kobiety, jak i mężczyzny. A celem takiego przygotowania jest nie tylko „sprawne” poczęcie, ale również zapewnienie prawidłowego przebiegu ciąży i zdrowia dziecka. Na to wszystko ma wpływ dieta, styl życia, stosowane leki i ewentualne choroby przewlekłe. To okres, w którym warto skonsultować się też z lekarzem, który zleci wykonanie odpowiednich badań i oceni czy nie ma żadnych przeciwskazań do zajścia w ciążę.
Wskazówki dla niej…
Kobieta planująca ciążę powinna przynajmniej trzy miesiące wcześniej zakończyć przyjmowaniedoustnej antykoncepcji hormonalnej. Dzięki temu jej organizm będzie miał czas na uregulowanie
gospodarki hormonalnej, a ona na ocenę prawidłowości cyklu. Konieczne jest też odstawienie w tym
okresie wszelkich używek, z papierosami i alkoholem na czele. Część ekspertów zaleca też
rozpoczęcie suplementacji kwasem foliowym (0,4 mg dziennie), który zmniejsza ryzyko wystąpienia
wrodzonych wad układu nerwowego dziecka. Jako, że ciąża jest ogromnym wyzwaniem dla
organizmu kobiety, powinna ona wcześniej zadbać o kondycję fizyczną.
Wskazówki dla niego…
Z kolei jeśli chodzi o ojca przyszłego dziecka, to już kilka miesięcy przed planowanym poczęciem
powinien zadbać o prawidłową dietę i zrezygnować z wszelkich używek. Niepłodność męska w 40
proc. jest przyczyną problemów z zajściem w ciążę. Od jakości i ilości jego nasienia zależy bowiem, jak
długo będą trwały starania o dziecko. A wpływ na to mają m.in. składniki odżywcze dostarczane do
organizmu, które odpowiadają za procesy spermatogenezy (produkcji plemników). A sprzyjają mu
takie minerały jak cynk czy selen - często znajdujące się w suplementach diety dla mężczyzn. Również
w ich przypadku zaleca się też przyjmowanie kwasu foliowego.
Uwaga na leki!
Istnieje szereg leków, które mogą wpływać na płodność (zarówno kobiet, jak i mężczyzn). Ichstosowanie może utrudniać zajście w ciążę, dlatego warto przedyskutować z lekarzem możliwość ich
czasowego odstawienia. Natomiast absolutnie konieczne w tym okresie jest odstawienie leków o
działaniu teratogennym. Są to substancje toksyczne dla płodu, które mogą spowodować jego śmierć
lub wady genetyczne. Najbardziej znanym lekiem z tej grupy jest talidomid, który w latach 50' był
przyczyną setek urodzeń dzieci bez kończyn. Obecnie lek ten nadal jest stosowany, jednak pod ścisłą
kontrolą. Podobne działanie wykazuje też izotretynoina (np. Izotek) stosowana w leczeniu trądziku.
Może ona powodować rozszczep podniebienia i wady sercowo-naczyniowe u dziecka. Część lekarzy
zaleca jej odstawienie nawet pół roku przed planowanym zajściem w ciążę.
Leki przeciwwskazane do stosowania w czasie ciąży oraz podczas starania się o dziecko należą do tzw.
kategorii X. Znajdują się w niej m.in. pochodne witaminy A, leki przeciwnowotworowe czy niektóre
nasenne.
Timing poczęcia
Skuteczne poczęcie dziecka wymaga odpowiedniego timingu. Kobieta może zajść w ciążę zaledwieprzez 24 godziny dni w ciągu całego swojego cyklu (ok. miesiąca). Właśnie tyle czasu po uwolnieniu
komórki jajowej z jajnika do macicy (tzw. owulacja) ma plemnik na jej zapłodnienie. W praktyce
oznacza to, że na poczęcie dziecka są niespełna 4 dni – bo tyle potrafią w ciele kobiety przeżyć
plemniki. Są to tzw. „dni płodne”.
Część specjalistów twierdzi, że najlepszą metodą na „wstrzelenie się” w to niewielkie okienko „dni
płodnych”, jest częste współżycie. Plemniki są wtedy przez cały czas obecne w ciele kobiety i nie jest
potrzebne monitorowanie owulacji. Badania wskazują też, że współżycie co 2-3 dni przekłada się na
lepsze parametry plemników i płynu nasienia. Dwudniowe plemniki są w pełni dojrzałe i mają
największą ruchliwość. Świadomość kiedy nastąpią „dni płodne” znacząco zwiększa jednak szansę na
zajście w ciążę. Istnieje szereg sposobów na rozpoznanie tego momentu.
Jak rozpoznać owulację?
Najbardziej tradycyjną metodą określenia „dni płodnych” jest prowadzenie kalendarzyka. Metoda taopiera się na założeniu, że owulacja występuje 14 dni przed końcem cyklu. To pozwala kobiecie
wyliczyć kiedy nastąpią u niej „dni płodne”. Metoda ta jest jednak niedoskonała, gdyż nie przewiduje
nieregularności cyklu. Kalendarzyk pozwala zatem tylko na przybliżone określenie czasu owulacji.
Dlatego często metoda ta jest uzupełniana inną - obserwacją śluzu pochwy. W trakcie owulacji jest on
przezroczysty, śliski i bardzo rozciągliwy. Kobieta monitorująca jego wygląd, stwierdzając zmianę w
tym zakresie, może rozpoznać kiedy występują u niej dni płodne.
Gdyby jednak i to nie wystarczyło, można zastosować trzecią z tradycyjnych metod potwierdzenia
owulacji. A jest nią pomiar temperatury ciała. W trakcie dni płodnych wzrasta ona o 0,2⁰C do 0,4⁰C.
Jednak, aby stwierdzić podwyższenie temperatury ciała, konieczne jest jej codzienne monitorowanie.
Za skok temperatury uważa się pierwszy z trzech kolejnych dni, w których temperatura jest wyższa o
co najmniej 0,2⁰C od temperatury w sześciu poprzedzających je dniach.
Zmiany poziomu hormonów
Obecnie najskuteczniejszą i najprostszą metodą stwierdzenia owulacji są tzw. testy owulacyjne. Są toproste testy paskowe, które wykorzystują zjawisko zmian poziomu hormonów w organizmie kobiety.
Otóż mniej więcej w połowie cyklu miesięcznego dochodzi do nagłego wzrostu poziomu hormonu
luteinizującego (LH). Zjawisko to określa się jako „pik LH”. Hormon uwalniany jest z przysadki, dając
sygnał do przemieszczenia komórki jajowej z jajnika do macicy. W rezultacie w ciągu 24 do 36 godzin
po „piku LH” następuje owulacja.
Badanie za pomocą takich testów polega na ocenie stężenia hormonu luteinizującego w moczu. Jeśli
stężenie to wyniesie powyżej 30 mlU/ml, wynik testu będzie pozytywny. Badanie rozpoczyna się na 7
dni przed przewidywaną owulacją i powtarza po 2. dniach. Kolejne testy należy wykonywać już
codziennie, aż do wystąpienia wyraźnego podniesienia poziomu LH.
Oczywiście należy mieć świadomość, że „pik LH” i owulacja mogą nie wystąpić w każdym cyklu.
Jednocześnie testu nie należy wykonywać z pierwszego moczu porannego, ponieważ jest on
zagęszczony, co może skutkować wynikiem fałszywie dodatnim. Każda inna pora dnia jest dobra.
Ważne jest, aby kolejne badania wykonywać o tej samej porze dnia.
Na zajście w ciążę wpływa wiele czynników. Szacuje się, że przeciętnej parze zajmuje to zwykle kilka
miesięcy. Jednocześnie jeśli po 3-4 miesiącach starań – szczególnie w oparciu o wyniki testów
owulacyjnych – kobieta nadal nie jest w ciąży, warto udać się do lekarza.
