Profilaktyka raka prostaty
Rak prostaty należy do najczęściej diagnozowanych nowotworów u mężczyzn. Lekarze od lat apelują, by panowie nie zaniedbywali badań profilaktycznych. Tutaj znaczenie ma czas – im wcześniej choroba zostanie wykryta – tym większe szanse na zupełne wyleczenie. Warto zadbać również o prawidłową dietę, systematyczną aktywność fizyczną i właściwą masę ciała.
Rak prostaty – liczy się czas
Rak prostaty (gruczołu krokowego) plasuje się na drugim, niechlubnym miejscu pod względem „męskich” nowotworów o najwyższym wskaźniku umieralności. Szacuje się, że w naszym kraju liczba chorych co roku zwiększa się o 2-2,5 proc. (1). Do najistotniejszych czynników predestynujących do rozwoju choroby należą uwarunkowania genetyczne, ale znaczenie ma również wiek. Nowotwór gruczołu krokowego rzadziej dotyka panów przed “40” – potem zagrożenie rośnie. O profilaktyce raka prostaty powinni pamiętać pacjenci, u których w najbliższej rodzinie występowały przypadki choroby (brat, ojciec, dziadek). (2)
Warto zwracać uwagę na sygnały, które wysyła organizm. Nie jest to jednak łatwe – zdarza się, że choroba rozwija się bezobjawowo lub daje tylko nieznaczne symptomy. Problemy w czasie oddawania moczu i częstomocz na pewno powinny skłonić do wizyty u urologa (zwłaszcza, gdy utrzymują się dłużej). U niektórych panów guz prostaty objawia się inaczej – pojawiają się dotkliwe bóle kości i niedokrwistość, które mogą świadczyć o naciekaniu okolicznych tkanek lub przerzutach. (3)
Nie wszyscy wiedzą, że raka prostaty można całkowicie wyleczyć – pod warunkiem, że chorobę rozpozna się we wczesnym stadium. Dlatego warto przekonywać bliskich do systematycznych badań. Mężczyźni zwykle rejestrują się do specjalisty, gdy zaawansowany nowotwór utrudnia lub wręcz uniemożliwia im wykonywanie codziennych czynności. Na szczęście, dzięki licznym kampaniom społecznym, coraz więcej panów dba o swoje zdrowie.
Profilaktyka raka prostaty: badania, aktywność fizyczna i dieta
Jak zatem zapobiegać rakowi prostaty? Zaleca się, by każdy mężczyzna po 45. roku życia zgłaszał się na badania do lekarza urologa – minimum raz w roku. W przypadku pacjentów obciążonych genetycznie, taką profilaktykę należy wdrożyć wcześniej – najlepiej po czterdziestce. (4)
Lekarze kierują m.in. na oznaczenie stężenia PSA (prostate specific antigen) w surowicy krwi. Jeśli badanie wykaże wyższe stężenie markera, prawdopodobnie prostatę objął proces chorobowy (jeszcze bezobjawowy) (5).Nie jest to, oczywiście, równoznaczne z diagnozą raka prostaty – symptom może wiązać się z innymi przyczynami, np. stanem zapalnym. Jednak to wyraźny sygnał ostrzegawczy, który wymaga pogłębionej diagnostyki.
W ramach profilaktyki nowotworu gruczołu krokowego warto zachęcać panów do zmiany menu na zdrowsze. Specjaliści polecają dietę śródziemnomorską, uważaną za jedną z najzdrowszych na świecie (6). Mężczyźni z nadwagą lub otyłością powinni uregulować masę ciała i zadbać o systematyczną aktywność fizyczną, stosowną do wieku, stanu zdrowia i kondycji. Lepiej jednak zrezygnować z jazdy na motorze czy rowerze i unikać siedzenia na zimnym podłożu.
W diecie antynowotworowej należy ograniczyć spożywanie tłuszczu, cukru i soli. Można przyrządzać sobie 5 posiłków dziennie, bogatych w minerały (magnez, selen) i witaminy antyoksydacyjne (A, C i E), które niwelują szkodliwy wpływ wolnych rodników na organizm i hamują wzrost komórek nowotworowych.
Zdrowy jadłospis, czyli jak uniknąć raka prostaty?
Panom, którzy troszczą się o swoje zdrowie, specjaliści zalecają odstawienie używek (w tym kawy i piwa). Warto unikać słodyczy – źródeł „pustych” kalorii i polubić produkty pełnoziarniste i sojowe. Profilaktyka raka prostaty polega na zwiększeniu dziennych racji warzyw i owoców (najlepiej surowych). Należy ograniczyć czerwone mięso, ale zwiększyć spożycie ryb morskich. W nowym jadłospisie nie ma miejsca na fast foody i produkty wysokoprzetworzone. Tłuszcze roślinne powinny zastąpić tłuszcze zwierzęce – oliwa z oliwek i oleje roślinne to dobry wybór. Produkty, które wymagają obróbki termicznej, warto przygotowywać bez użycia tłuszczu (zaleca się np. gotowanie na parze).
Ryzyko zachorowania na raka prostaty obniża spożywanie kapusty, brukselki, brokułów i kalafiora. W męskiej kuchni dania doprawia się czosnkiem, cebulą, szczypiorkiem, rozmarynem i zieloną pietruszką. Panowie powinni jak najczęściej przyrządzać sobie sałatki z pomidorów i papryki. Do diety warto włączyć grzyby, garść ulubionych orzechów, pestek dyni lub ziaren sezamu. Należy przyjmować dużo płynów – niegazowanych i niesłodzonych, najlepiej wodę mineralną i zieloną herbatę. (7)
Panowie, którzy pamiętają o systematycznych badaniach, dbają o codzienny wysiłek fizyczny i zdrową, pyszną dietę, dłużej cieszą się zdrowiem i delektują prawdziwym „smakiem życia”.
1. Medycyna Praktyczna, http://onkologia.mp.pl/chorobynowotworowe/100849,rak-gruczolu-krokowego, dostęp: 28.06.2016
2. Via Medica, https://journals.viamedica.pl/oncology_in_clinical_practice/article/viewFile/9349/7966, dostęp: 28.06.2016
3. Czytelnia Medyczna, http://www.czytelniamedyczna.pl/3251,rak-stercza-rozpoznanie-i-leczenie.html, dostęp: 28.06.2016
4. Via Mediuca, jw.
5. Medycyna Praktyczna, http://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/98786,antygen-swoisty-gruczolu-krokowego-prostate-specific-antigen-psa, dostęp: 28.06.2016
6. Medycyna Praktyczna, http://dieta.mp.pl/diety/zdrowe_diety/63640,dieta-srodziemnomorska, dostęp: 28.06.2016
7. Wielkopolskie Centrum Onkologii, http://www.wco.pl/pp/files/download/profilaktyka-przez-zdrowa-diete.pdf, dostęp: 28.06.2016