Dlaczego lubimy dawać i otrzymywać prezenty?

Tygodnie poprzedzające Święta Bożego Narodzenia idą w parze ze świątecznym szałem zakupowym i wyścigiem prezentowym. Jak co roku, zdążymy ponarzekać na stres związany z zakupami bożonarodzeniowymi, tłumem na jarmarku oraz wszechogarniającą komercjalizacją Świąt. Ale jednocześnie wiesz, że szał zakupów, który poprzedza Boże Narodzenie, jest bez wątpienia prawie tak zaraźliwy, jak wirusy zimowe. I że mu znów ulegniesz.  

Trochę o historii dawania prezentów.

Wręczanie prezentów jest zwyczajem starym jak świat i towarzyszy człowiekowi niemal od początku istnienia na ziemi. Już kultura plemienna była oparta na wymianie dóbr. Współplemieńcy obdarowywali się na rożne sposoby. Prezentem był wisiorek z zęba groźnego zwierzęcia lub kamień o niebywałym kolorze. Czasem najlepszym podarunkiem było zaproszenie, aby usiąść i ogrzać się przy ognisku. W późniejszych czasach tradycja dawania upominków została powiązana z określonymi etapami życia, np. narodzinami dziecka, ślubem czy też Bożym Narodzeniem.  

Dlaczego dajemy prezenty?

Czy wiesz, dlaczego dajemy prezenty? Otóż prezenty odgrywają ważną rolę społeczną – wzmacniają interakcje międzyludzkie oraz zacieśniają więzi. Zazwyczaj towarzyszy im radość i wdzięczność, które ułatwiają budowanie odwzajemnionych, serdecznych relacji. Zachowania prospołeczne rozwijają się zarówno u osób, które dają prezenty, jak i u tych, które je dostają.  W każdej, nawet najbardziej pierwotnej kulturze ludzie obdarowują się prezentami od milionów lat. Oczywiście hojność i wdzięczność to dwie strony tego samego medalu, który zapewnia dobrobyt społeczny, euforyczny koktajl, który popycha nas do wychodzenia naprzeciw innym i życia w społeczeństwie. Szczęście, które wtedy odczuwasz ma wytłumaczenie: dając, wyzwalasz w sobie i w innych moc pozytywnych uczuć. I pielęgnujesz więź, która łączy cię z ludźmi.

Lubimy dostawać prezenty.

W kontekście relacji społecznych prezenty odgrywają większą rolę niż mogłoby się wydawać. Gdy ktoś planuje dla nas prezent, musi wiedzieć co lubimy, czym się interesujemy i co może sprawić nam radość.  Kiedy dostajemy prezent, nierzadko cieszymy się już na widok samego opakowania, dlaczego? A dlatego, że lubimy czuć się potrzebni i ważni. Jeśli ktoś sprawia sobie “kłopot”, by kupić nam prezent, oznacza to, że myśli o nas, a skoro myśli- to nie jesteśmy mu obojętni. Co ma z tym wspólnego mózg?  Gdy otrzymujemy prezent, aktywuje się specjalna sieć neuronów. Ta sieć jest w rzeczywistości grupą połączonych obszarów mózgu, znanych jako mózgowy układ nagrody. Ten obwód składa się ze struktur mózgowych, które komunikują się ze sobą: z prążkowia, znajdującego się wewnątrz naszego mózgu i z kory przedczołowej, leżącej najbardziej z przodu. Obwód ten jest aktywowany w przez związek chemiczny uwalniany przez nasze neurony, który odpowiada za powstałe uczucie przyjemności: przez dopaminę. Innymi słowy, na widok prezentu uwalnia się dopamina-katalizator przyjemności i doczuwania szczęścia.

Mózg woli dawać.

Badania psychologów potwierdzają, że obdarowujący czerpie większe korzyści psychologiczne i emocjonalne niż obdarowywany! Udowodnione jest, że z uwagi na posiadaną empatię lubimy sprawiać innym radość. Lubimy planować prezenty dla ważnych dla nas osób, a potem cieszyć się z zadowolenia, jakie udało nam się wyzwolić u ukochanej osoby.  Co się wtedy dzieje w naszym mózgu? Gdy dajemy komuś prezent, znów aktywuje się mózgowy układ nagrody: prążkowie i kora przedczołowa. Ale nie tylko! Aktywuje się także połączenie skroniowo-ciemieniowe, zaangażowane w proces empatii. Co ciekawe, uczucia szczęścia po obdarowaniu kogoś trwa dłużej niż po otrzymaniu prezentu. Jego dobroczynne działanie utrzymuje się także dłużej niż efekt uzyskany po zjedzeniu czekolady!

Jak sprawić komuś udany prezent?`

Skoro już wiesz, że przy obdarowywaniu obie strony są win-win, postaraj się, aby Święty Mikołaj w Twoim wydaniu był dobrze przygotowany do świątecznej roli. Planując prezenty, pamiętaj o kilku kwestiach:

1.       Zastanów się, co uszczęśliwi obdarowywanego. Jakie ma hobby, pasje, o czym marzy. Dobrze dobrana książka dla pasjonata czytania, czy też wygodne rękawiczki rowerowe dla zapalonego rowerzysty to sygnał, że interesujesz się osobą, którą obdarowujesz.

2.       Prezent nie zawsze musi być materialny. Możesz podarować drugiej osobie wycieczkę w miejsce, które wzbudza w Was wspólne, wspaniałe wspomnienia, np. miejsce zaręczyn, pierwszego spotkania…

3.       Ważne są chęci. Czasem, aby zrobić komuś niespodziankę nie potrzeba wiele poza chęciami i może też odrobiną czasu. Unikaj zatem dawania pieniędzy, zwłaszcza młodszym członkom rodziny.

4.       Nie zawsze musisz kupić prezent, możesz wykazać się kreatywnością i zrobić go sam/a. Takie prezenty są bardziej oryginalne i doceniane przez rodzinę czy też przyjaciół. Jeśli jesteś rodzicem i masz małe dzieci, możesz podarować ich dziadkom kubki bądź kalendarze z wybranymi zdjęciami wnuków.

5.       Opakowanie jest bardzo ważne. Co nie znaczy, że musi być drogie. Możesz okleić pudełko po butach kolorowym papierem i przewiązać naturalnym sznurkiem jutowym i uzyskać piękny efekt.  

6.       Postaw na oryginalność. Skarpetkom i kapciom mówimy: nie! Jeśli nie masz pomysłu na prezent, postaw na oryginalną praktyczność. Pamiętaj, zdrowie jest w cenie, niezależnie od wieku. Możesz starszym domownikom kupić pakiet badań profilaktycznych lub sprzęt pozwalający na regularną kontrolę ich zdrowia. Np. nowy ciśnieniomierz lub pulsoksymetr, niezbędny w erze Covid-19. Takie prezenty, choć praktyczne, będą oryginalne, a Ty wykażesz się troską o Najbliższych. Zdjęcie i link do pulsoksymetra

7.       Jeśli możesz, podpytaj. Z dziećmi sprawa jest prosta: zajrzysz w list do Świętego Mikołaja i nie masz wątpliwości, że trafisz w upodobania dziecka. Aby sprawić przyjemność dorosłemu, możesz podpytać jego bliskiej osoby, co sprawi mu przyjemność. Jeśli zadasz to pytanie wprost, niejedna osoba poczuje się niezręcznie, a i czar niespodzianki pryśnie.

8.       Dołącz spersonalizowaną kartkę. Idealnie, jeśli wykonasz ją sam/a. To wbrew pozorom bardzo proste. Wytnij z zielonego, tekturowego papieru format wizytówki, naklej na nią kilka świątecznym gwiazdek i umieść imię obdarowywanego na oddzielnym białym tle, który przykleisz na tekturę. Zrób dziurkę dziurkaczem i przewlecz jutowym sznurkiem bądź tasiemką. I gotowe!

Radość obdarowywania to coś cudownego i szczególnie magicznego podczas Świąt Bożego Narodzenia. Wykorzystaj ten moment, aby poczuć się szczęśliwym, uszczęśliwiając innych.