Badanie markera nowotworowego PSA

Antygen gruczołu krokowego (PSA) należy do markerów nowotworowych, które pozwalają wykryć chorobę nowotworową rozwijającą się w organizmie. PSA to specyficzne białko, które produkują jedynie komórki nabłonkowe prostaty. Wystarczy przeprowadzić nieskomplikowane badanie krwi, by dokonać pomiaru stężenia markera. U zdrowych mężczyzn białko przedostaje się do krwi w śladowych ilościach. Podwyższone wartości antygenu mogą świadczyć o stanie chorobowym – badanie PSA (ang. prostate specific antigen) pomaga wykryć raka prostaty we wczesnym stadium.

Badanie PSA – dla kogo?

Lekarze zalecają, by wszyscy mężczyźni, którzy ukończyli 40. rok życia, poddali się badaniu poziomu antygenu specyficznego dla prostaty. Nawet panowie, którzy czują się świetnie i nie cierpią z powodu żadnych dolegliwości, powinni przeprowadzić test. Tym bardziej, że istnieją proste testy do użytku domowego, które pozwalają wykryć podwyższone stężenie PSA we krwi np. Prostata PSA TEST.

Mężczyźni, którzy mają 50 lat i więcej powinni powtarzać badanie PSA, co roku. Są też inne wskazania do wykonania testu – np. problemy w oddawaniu moczu, obecność krwi w moczu, a także ból okolic krocza i podbrzusza.¹

W jakim celu bada się poziom PSA?

Badanie całkowitego poziomu PSA jest rodzajem testu przesiewowego, który pomaga w wykryciu nowotworu gruczołu krokowego jeszcze w fazie bezobjawowej. Podwyższony poziom markera we krwi może wiązać się z koniecznością przeprowadzenia pogłębionej diagnostyki. Lekarz wypisuje skierowanie na dalsze badania, np. na USG prostaty lub biopsję, podczas której pobiera się wycinek do badania. W niektórych przypadkach zleca się badanie, które ustala stosunek stężenia wolnej frakcji PSA do całkowitego stężenia PSA. Metoda pozwala rozróżnić raka prostaty od pozostałych chorób, w przebiegu, których dochodzi do podwyższenia stężenia całkowitego poziomu PSA (np. zapalenie lub łagodny rozrost prostaty).

Palpacyjne badanie prostaty często wpływa na podwyższenie poziomu specyficznego antygenu prostaty, dlatego należy przeprowadzać test przed lub po badaniu, ale nie wcześniej niż następnego dnia. W analogiczny sposób na stężenie markera oddziałują: biopsje prostaty, badanie USG gruczołu krokowego lub wycięcie części gruczołu. Jazda na rowerze, masaż prostaty itp. wywołują podobny efekt. Wynik zafałszować mogą również niektóre leki.²

PSA – normy

U zdrowych mężczyzn występuje niskie stężenie PSA, dlatego lekarzom trudno jest określić prawidłowy zakres tego białka. Z reguły jednak uznaje się, że prawidłowe wartości PSA nie powinny być wyższe niż 4.0 ng/ml. Jeśli przekraczają 10.0 ng/ml, ryzyko raka gruczołu krokowego rośnie – prawdopodobieństwo wynosi wtedy blisko 70 procent.³

Poziom PSA od 4.0 ng/ml do 10.0 ng/ml bywa określany mianem „szarej strefy” i nie oznacza, że mężczyzna ma nowotwór prostaty. Takie stężenie PSA może być wynikiem również innych schorzeń, np. łagodnego rozrostu prostaty, zapalenia prostaty lub zakażenia dróg moczowych.⁴

Pacjenci, u których rozpoznano raka prostaty, są kierowani na oznaczanie poziomu PSA, by kontrolować postępy leczenia. Jeśli stężenie markera nie obniża się w trakcie terapii, oznacza to, że kuracja jest mało skuteczna. Po leczeniu raka prostaty mężczyźni powinni badać wartości PSA co roku.

Badanie PSA – dla zdrowia i życia

Badanie markera nowotworowego PSA może pomóc wykryciu raka prostaty we czesnym stadium – jeszcze bezobjawowym. Nowotwór gruczołu krokowego wykryty na czas jest całkowicie wyleczalny. Zaleca się oznaczać poziom PSA mężczyznom, którzy przekroczyli 40. rok życia.

1. Medycyna Praktyczna, http://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/98786,antygen-swoisty-gruczolu-krokowego-prostate-specific-antigen-psa, dostęp: 9.09.2016

2. Medycyna Praktyczna, http://onkologia.mp.pl/chorobynowotworowe/100849,rak-gruczolu-krokowego, dostęp: 9.09.2016

3. http://www.mp.pl/geriatria/wytyczne/54745,aktualne-zalecenia-dotyczace-wykrywania-wczesnego-raka-gruczolu-krokowego-coraz-wiecej-watpliwosci-zalecenia-american-cancer-society-z-2010-r, dostęp: 9.09.2016